صنعت هتلداری نوین آغاز خود را به کشورهای اروپایی بویژه سوییس مدیون است. این صنعت در ساختمانهای کوچک و محقر که برای گشودن آنها ازکلیدهای چوبین استفاده میشد، شکل گرفت و در همین هتلهای کوچک انواع خدمات و سرویسها به مشتریان عرضه میگردید. دارندگان هتلها بیشتر طبقه ثروتمند و اشراف بودند.
این مراکز هتل خوانده نمیشدند و کلمه Hotel از حدود سالهای ۱۷۶۰ میلادی برای نامیدن این مراکز بکار گرفته شد. این واژه خود از کلمه هاستل (Hostel) مشتق شده است که در همان سالها و در انگلستان برای نامیدن این مراکز به کار میرفت. در آمریکا مکانهاییکه به این منظور اختصاص مییافت را با واژه Inn مشخص میکردند (واژه Inn در زبان انگلیسی به مفهوم کاروانسرا، مسافرخانه، میهمانخانه و گاه به معنی منزل به کار برده میشود) و همراه با این کلمه در مواردی مشابه از عبارت COFFEE HOUSE استفاده میشد.
رشد واقعی و تکامل این صنعت در آمریکا با گشایش سیتی هتل در نیویورک در سال ۱۷۹۴ آغاز شد و این نخستین ساختمانی بود که به ارائه خدمات مربوط به هتلداری اختصاص مییافت. فعالیتهای این مرکز به ایجاد انگیزش و رقابت در میان شهرهای دیگر انجامید بطوریکه سرمایهداران متعدد به این صنعت روی آوردند و هتلهای چندی تأسیس کردند در این هنگام بود که بر تعداد هتلها افزوده شد. اما گسترش افسانهای و شگفتآور این صنعت به سالهای قرن بیستم برمیگردد.
سال ۱۹۳۰ با رویدادی غمانگیز برای این حرفه همراه شد به طوری که چنان رکور سرد و سنگینی بر آن تحمیل شد که سرمایهداران امید اندکی به بهبود آن داشتند ولی آغاز جنگ جهانی دوم باعث شد که رونقی سریع و شگفتآور در این صنعت بوجود آید. این همای سعادت در تمامی دوران جنگ و تا آغاز دهه ۱۹۵۰ بر بام همه مراکزی که هتل نامیده میشدند در پرواز بود و رشد و شکوفایی آنها ادامه داشت، اما بحث مراکزی به نام «متلها» که فقط به آمریکای شمالی محدود میشد با مقوله مذکور جدا بود.
کارهای جمعی و گسترش سرمایهها به منظور تأسیس هتلهای زنجیرهای در همان سالها شروع شد و این پدیده با عارضهای نیز همراه شد. بدین ترتیب که دارندگان هتلهای کوچکتر خود را در مبارزه برای بقا با سرمایهداران بزرگ، از بین رفته میدیدند. این صنعت در ابعاد و ملیتهای مختلف توسعه مییافت و هتلهای زنجیزهای بینالمللی میتوانستند تخصص، تکنولوژی و بازاریابی را به خود اختصاص دهند که دارندگان هتلهای کوچک و منفرد از این امتیاز بیبهره بودند و راهی نداشتند غیر از آنکه به هتلهای زنجیرهای مانند شرایتوان، هیلتون، هایت، هالیدی این، رامادار این و غیره بپیوندند.
رونق و گسترش هتلهای بزرگ روزافزون است به طوری که نمیتوان بر آن پایانی متصور شد در این گونه هتلها ارائه خدمات و برآوردن نیاز مشتریان و میهمانان به بهترین وجه صورت میگیرد و همواره سعی در این است که سرویس و خدمات بهتر و کاملتری در اختیار میهمانان قرار گیرد و رضایت آنها بیش از پیش فراهم شود.
گراند هتل
همزان با پیشرفت صنعت در اروپا و بوجود آمدن راهآهن و ارتباطات وسیع همچنین توسعه وسایل ارتباطی و بسط و تجارت و بالاخره ظاهر شدن طبقه جدید اجتماعی (بورژوا)، همه و همه علل اصلی بوجود آمدن این فرم جدید هتل گردیدند.
گراند هتلها را میتوان جلوهگاه عظمت همه این ارزشهای اجتماعی جدید دانست. این زمان نه تنها بقای خانوادههای بزرگ، نجبا، شاهزادگان و حکمرانان هنوز مورد احترام بودند. بلکه هدف اصلی جلب طبقه جدید شهری در فضای معماری جدیدی بود که از امکانات مالی وسیعی برخوردار بودند. کمیت و کیفیت احترام در گراند هتلها در رابطه با مقدار سرمایه و اعتبار بانکی اشخاص قرار گرفت.
هتلهای امروزی
آشنائی با مطالب قبلی و فلسفه مهمانداری آن در گذشته و تحولات این فلسفه در دوره های مختلف و همچنین تأثیر این دگرگونیهای فکری روی این مجموعه معماری، به ما امکان میدهد با دید وسیعتری هتلهای جدید را مطالعه نمائیم.
آنچه امروز به عنوان یک هدف اصلی در هتلهای جدید مورد توجه طراحان میباشد، موضوع راحتی مهمانان است، یعنی محیطی خلق نمائیم که هرچه بیشتر گرم و شاد و فامیلی باشد و از همان امتیازات و تسهیلات زندگی فامیلی برخوردار باشد. فضاهای فردی یا دستهجمعی آن بتواند نیازهای فیزیکی و ادراکی تازه واردین را جوابگو باشد، نه مانند سالنهای مجلل گراند هتلها مربوط به پنجاه سال پیش که فقط جلوهگاه یک زندگی پرزرق و برق تشریفاتی بود و تنها میتوانست در اختیار تعداد معدودی قرار گیرد. امروزه سعی گردیده که این وضع دگرگون شده وکلیه افراد بتوانند بسادگی از این مجموعه استفاده نمایند.
در هتلهای جدید رابطه و تماس بین کارکنان هتل و میهمانان به حداقل خود رسیده است. این موضوع به علت پیشرفت تکنیک، تجهیزات و تأسیسات آن میباشد. از طرف دیگر نحوه این برخورد هم با شکل قبلی خود بکلی متفاوت است. آن تشریفات و احترامات و تعارفات ساختگی به تعداد زیادی از میان رفته و روابط صحیحتر و انسانیتر جانشین آن گردیده است.
از طرف دیگر بایستی توجه داشت که عظمت و ابهت گراند هتلها با آن همه ظرافت کاریها و زیبائیهای درونی آن امروزه همگی از بین رفته و فضاهای سالمتر و کوچکتر جانشین آن گردیده است.
حتی میتوان گفت از نظر معماری بسیار سردتر و بیروحتر از وضع قبلی آن گردیده است، مخصوصاً در حدود سالهای ۱۹۴۰ ـ ۱۹۳۰ مجموعههایی که بعنوان هتل توسط نهضت راسیومالیسم بنا گردیده خشکی و ماشینی بودن آن کاملاً بچشم میخورد.
در هر صورت فلسفه هتلداری، امروزه در جهت از بین بردن روابط خاص و تشریفاتی گراند هتلها میباشد.
امروزه برای جوابگویی به احتیاجات و امکانات مالی مختلف، مجموعه عظیم و حجیم گراند هتلها را به فضاهای کوچکتر ساختمانی مبدل نموده و در بافت شهری پخش نمایند، تا برای صدور گوناگون زندگی امروزی متناسب باشد.
نحوه پخش این مجتمعها در بافت شهری و اطراف آن و یا در امتداد اتوبانها درست شبیه موقعیت اقامتگاههای اولیه (کاروانسراها، قهوه خانهها، مسافرخانهها) میباشد که در بافتهای قدیمی و یا در کنار جادهها قرار داشتهاند و در اشکال مختلف هتلهای امروزی مثلاً از نوع (خانه جوانان) یا پانسیون ارزانترین اقامت میباشد و در آن هرکس کارهای مربوط به خودش را شخصاً انجام میدهد و یا در زیدانس که بصورت آپارتمانهای کوچک و مجهزی در اختیاز مهمانان قرار میگیرند.
همچنین در هتلها یا پناهگاههای کوهستانی، در همه آنها سعی در بوجود آمدن رابطهای انسانیتر بین افراد و همچنین با فضای معماری باشد.
بطوری که گرمی زندگی فامیلی با برخورداری از حداکثر آزادی وجود داشته باشد. ارزش این خصوصیت فضای معماری وقتی مشخص میشود که امروزه به مدت اقامت متوسط افراد در این نوع اقامتگاهها توجه نمائیم.
بسیاری از مردم به علت اشتغالات خاص و یا به علت راحتی سرویسهای هتل ترجیح میدهند در یکی از انواع آن زندگی کنند. بنابراین هیچکس مایل نیست در جایی زندگی نماید که عاری از روح و شادی میباشد.
نیاز به یک زندگی خصوصی با گرمی و حرارت فامیلی و برخورداری از یک رابطه انسانی از خواستگاههای کسانی است که در این محلها زندگی مینمایند.
بصورت ایدهآل در طرح یک هتل باید در نظر گرفت که این فضا بایستی میهمان را از شلوغی و ناراحتیهای زندگی ماشینی شهری نجات دهد و از هر جهت آرامبخش باشد.
تاریخچه هتل در ایران معاصر
در سال ۱۳۰۶ خورشیدی توسط یک مهاجر روسی به نام خاچیک مادیکیانس کافهای بنام نادری در خیابان نادری تهران دایر شد و این شخص برای اولین بار در تهران بکار شیرینپزی پرداخت و چندی بعد در جوار کافه نادری، هتلی به همان نـام تأسیس کرد.
برای نخستینبار در تهران در رستوران این هتل بود که غذاهای فرهنگی نظیر بیفتک و بیف استروگانف و غیره به ایرانیان معرفی شد.
همچنین کافه گلاسه، بستنی فرنگی، انواع قهوههای ترک و فرانسه و انواع نانهای قالبی برای اولین بار به وسیله مؤسس این هتل در اختیار علاقهمندان گذاشته شد.
در جوار تأسیس هتل، رستورانهای متعددی نیز در تهران، رشت، بندر انزلی، بابلسر و دیگر شهرهای ایران به وسیله ایرانیان و خارجیان دائر گردید و تعداد آنها در هنگام جنگ جهانی دوم و ورود افسران و سربازان متفقین افزایش قابل توجهی یافت. با خاتمه جنگ و خروج افسران و سربازان خارجی بسیاری از این رستورانها تعطیل شد. از کافههای مشهور تهران آن زمان کافههای کانتینانتال و لقانطه بود. کافه کانتینانتال در خیابان اسلامبول قرار داشت و کافه لقانطه در میدان بهارستان در عمارت نظامیه دایر شده بود. این عمارت از بناهای باشکوه دوره ناصرالدین شاه قاجار بود. عمارت نظامیه دارای تالار بزرگ و بسیار زیبایی بود که در هر چهار طرف آن پردههای نقاشی به چشم میخورد. در این تابلوها مناظر جالبی از سلام محمدشاه قاجار دیده میشد و چهره رجال سرشناس آن زمان در این تابلو تصویر شده بود.
در قدیمیترین واحدهای اقامتی و پذیرائی تهران که امروز فقط نامی از آن باقی مانده است میتوان مهمانخانه مدرن گراند هتل را نام برد. گراند هتل از مجللترین و معروفترین هتلهای نیم قرن پیش تهران بود. این هتل در خیابان لالهزار کمی بالاتر از کوچه ملی قرار داشت و در سالهای پیش هر وقت میهمان سرشناسی از خارج به تهران میرسید تنها محلی که برای اقامت او در نظر گرفته میشد گراند هتل بود. گراند هتل سالن بزرگی نیز داشت که هنرمندان آن روز ایران در آن به اجرای برنامه میپرداختند و به تدریج که هتلهای دیگر در تهران ساخته شد این هتل از رونق افتاد. کافه و رستورانهای آن روز در حقیقت محل تجمع اعیان و اشراف آن زمان بود و رفتن به کافه و رستوران خود یک نوع تشخص محسوب میگردید.
منبع : هتل بادله